Jakie jest znaczenie badań psychologicznych dla kierowców zawodowych?

Badania psychologiczne dla kierowców zawodowych odgrywają ważną rolę w utrzymaniu bezpieczeństwa na drogach oraz w optymalizacji pracy w transporcie. W Polsce, jak i w wielu innych krajach, przeprowadzanie tego rodzaju badań jest obowiązkowe dla osób ubiegających się o dostanie uprawnień do prowadzenia pojazdów ciężarowych, autobusów czy tramwajów. W naszym artykule omówimy, jakie są główne cele badań psychologicznych dla kierowców, jak przebiega proces diagnostyczny oraz jakie korzyści przynoszą one zarówno dla pracodawców, jak i dla samych kierowców.

Cele badań psychologicznych dla kierowców zawodowych

Głównym celem badań psychologicznych dla kierowców zawodowych jest ocena ich zdolności psychofizycznych. Testy psychologiczne przeprowadzane są także u kandydatów na kierowców zawodowych. W tym przypadku najważniejszym celem przeprowadzenia takich badań jest sprawdzenie ich predyspozycji osobowościowych do wykonywania tego zawodu. Jak tłumaczy nasz rozmówca, lekarz medycyny pracy w Przychodniajarocin.pl:

Badania psychologiczne u zawodowych kierowców mają na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia sytuacji niebezpiecznych na drogach oraz zapewnienie wysokiej jakości świadczonych przez nich usług transportowych. Badania te szczególnie skupiają się na ocenie takich aspektów, jak koncentracja uwagi, koordynacja wzrokowo-ruchowa, szybkość reakcji, umiejętność przewidywania zagrożeń oraz radzenia sobie ze stresem.

Kiedy badania psychologiczne dla kierowców są obowiązkowe?

W polskich przepisach jasno określono, kiedy i w jakich przypadkach psychotesty są obowiązkowe dla kierowców. W niektórych przypadkach muszą je wykonywać także zwykli kierowcy, czyli osoby mające prawo jazdy. Główną grupą pacjentów, którzy muszą je przechodzić, są jednak osoby, które pracują na etacie kierowcy.

Dokładne zasady dotyczące obowiązku przechodzenia badań psychologicznych dla kierowców są umieszczone w Ustawie o transporcie drogowym. Pierwszym etapem, na którym takie osoby muszą przejść testy psychologiczne jest etap wstępny. Kandydaci na kierowców zawodowych, aby móc rozpocząć pracę w zawodzie, muszą otrzymać tzw. orzeczenie psychologiczne, które jest warunkiem ich dopuszczenia do zawodowego prowadzenia pojazdów. Ważność takiego dokumentu wynosi 5 lat. Zawodowy kierowca w trakcie wykonywania pracy powinien mieć zawsze ten dokument ze sobą i w razie zaistnienia takiej potrzeby móc go okazać.

Badania psychologiczne są także obowiązkowe w przypadku osób, które wykonując inne zawody także służbowo korzystają z samochodów. Obowiązek przejścia psychotestów dotyczy oczywiście nie tylko kierowców zawodowych, którzy na co dzień prowadzą samochody ciężarowe. Jest to też obowiązkowe dla instruktorów i egzaminatorów nauki jazdy i dla kierowców zajmujących się przewozem osób.

Proces diagnostyczny

Proces diagnostyczny w badaniach psychologicznych dla kierowców opiera się na zastosowaniu różnorodnych narzędzi i metod badawczych, które pozwalają na uzyskanie rzetelnych i obiektywnych wyników. W pierwszej kolejności przeprowadza się wywiad z kandydatem, który pozwala na zebranie informacji o jego dotychczasowych doświadczeniach zawodowych, motywacji do podjęcia pracy jako kierowca oraz ewentualnych problemach zdrowotnych mogących wpłynąć na zdolność do prowadzenia pojazdów. Zazwyczaj ważnym elementem przeprowadzania tego etapu badań psychologicznych dla kierowców jest wypełnianie przez pacjentów kwestionariuszy, w których sami wymieniają najważniejsze dla badania informacje. W kwestionariuszach mogą być też zawarte zadania, które pacjent musi rozwiązać w określonym czasie.

Następnie przeprowadza się testy psychologiczne, które mają na celu ocenę konkretnych zdolności i predyspozycji kandydata. Testy te mogą obejmować zarówno zawarte we wspomnianym kwestionariuszu zadania papierowo-ołówkowe, jak i testy komputerowe oraz testy sprawności psychomotorycznej, takie jak badanie koordynacji wzrokowo-ruchowej czy badanie szybkości reakcji. W niektórych przypadkach stosuje się również kwestionariusze osobowościowe, które pozwalają na ocenę cech charakteru istotnych dla bezpiecznego i efektywnego wykonywania zawodu kierowcy.

Ile czasu trwają badania psychologiczne dla kierowców?

Czas trwania przeprowadzanych badań psychologicznych dla kierowców zależy głównie od tego, jaką pracę wykonuje pacjent. W przypadku kierowców zawodowych, którzy zajmują się prowadzeniem samochodów ciężarowych lub przewozem osób, całość badań psychologicznych zazwyczaj nie trwa dłużej niż 2 godziny. Czas ten się nieco wydłuża w przypadku osób, które wykonują pracę instruktorów lub egzaminatorów w szkołach nauki jazdy oraz osób, które zajmują się prowadzeniem samochodów uprzywilejowanych, np. karetek pogotowia. W ich przypadku badania psychologiczne mogą trwać nawet w okolicach 3 godzin.

Korzyści wynikające z badań psychologicznych

Badania psychologiczne dla kierowców zawodowych przynoszą szereg korzyści zarówno dla pracodawców, jak i dla samych kierowców. Dla pracodawców takie badania pozwalają na wyłonienie najlepiej przystosowanych kandydatów do pracy w transporcie, co z kolei przekłada się na niższe ryzyko wypadków drogowych, mniejsze koszty związane z ubezpieczeniem floty pojazdów oraz lepszą jakość świadczonych usług.

Dla kierowców udział w badaniach psychologicznych może być okazją do zdobycia wiedzy na temat swoich mocnych i słabych stron, a także do podjęcia ewentualnych działań mających na celu poprawę swoich kompetencji zawodowych. Ponadto posiadanie aktualnego orzeczenia o zdolności psychofizycznej do prowadzenia pojazdów zawodowych może być istotnym atutem na rynku pracy, zwłaszcza w przypadku osób ubiegających się o zatrudnienie w renomowanych firmach transportowych.

Warto podkreślić, że regularne badania psychologiczne dla kierowców zawodowych są również istotne z punktu widzenia monitorowania ich stanu zdrowia psychicznego oraz ewentualnych zmian w funkcjonowaniu psychofizycznym. Tego rodzaju kontrole pozwalają na wczesne wykrycie problemów, takich jak zaburzenia snu, nadmierne zmęczenie czy stres, które mogą wpływać na bezpieczeństwo jazdy.